የየዓለም ጦርነቶችበአለም አቀፍ ኢኮኖሚ ላይ በታሪክ ተመራማሪዎች እና በኢኮኖሚስቶች መካከል ሰፊ ጥናት እና ክርክር የተደረገበት ርዕሰ ጉዳይ ነው። በ20ኛው መቶ ዘመን የተከሰቱት ሁለቱ ዋና ዋና ግጭቶች ማለትም አንደኛው የዓለም ጦርነትና ሁለተኛው የዓለም ጦርነት የአገሮችን ፖለቲካዊ ገጽታ ብቻ ሳይሆን በዛሬው ጊዜ ዓለም አቀፍ ግንኙነቶችን የሚመራውን የኢኮኖሚ ማዕቀፎችም ቀርፀዋል። የአለምን ኢኮኖሚ ወቅታዊ ሁኔታ ለመረዳት ይህንን ተፅእኖ መረዳት ወሳኝ ነው። አንደኛው የዓለም ጦርነት (1914-1918) በዓለም አቀፍ የኢኮኖሚ ተለዋዋጭ ለውጦች ላይ ትልቅ ለውጥ አምጥቷል። ጦርነቱ የኦስትሮ-ሃንጋሪን እና የኦቶማን ኢምፓየርን ጨምሮ ኢምፓየሮች እንዲፈርሱ አድርጓል እና አዳዲስ ሀገራት እንዲፈጠሩ ምክንያት ሆኗል። እ.ኤ.አ. በ 1919 የቬርሳይ ስምምነት በጀርመን ላይ ከባድ ካሳ በመጣሉ በዌይማር ሪፐብሊክ ውስጥ የኢኮኖሚ አለመረጋጋት አስከትሏል.
ይህ አለመረጋጋት በ1920ዎቹ መጀመሪያ ላይ ለከፍተኛ የዋጋ ግሽበት አስተዋፅዖ አድርጓል፣ ይህም በመላው አውሮፓ እና አለም ላይ ከፍተኛ ተጽእኖ ነበረው። የኢኮኖሚያዊበ1929 የጀመረው እና በአለም አቀፍ ንግድ እና የስራ ስምሪት ላይ ከፍተኛ ጉዳት ለደረሰው የርስ በርስ ጦርነት ወቅት የተፈጠረው ብጥብጥ ለታላቁ የኢኮኖሚ ድቀት መድረክ አዘጋጅቷል። በአንደኛው የዓለም ጦርነት ያስከተለው ኢኮኖሚያዊ መዘዝ በኢንዱስትሪ ምርትና በሥራ ገበያ ላይ ከፍተኛ ለውጥ አስከትሏል። ቀደም ሲል በግብርና ላይ ጥገኛ የነበሩ አገሮች የጦርነትን ፍላጎት ለማሟላት በፍጥነት ወደ ኢንዱስትሪ ማደግ ጀመሩ። ይህ ለውጥ ኢኮኖሚዎችን ብቻ ሳይሆን ማህበራዊ መዋቅሮችንም ለውጧል፣ሴቶች ወደ ስራ ገብተው ታይቶ በማይታወቅ ሁኔታ ነው። ጦርነቱ የቴክኖሎጂ ግስጋሴዎችን በተለይም በማኑፋክቸሪንግ እና በትራንስፖርት ውስጥ እንዲስፋፋ አድርጓል, ይህም በኋላ በ 20 ኛው ክፍለ ዘመን ኢኮኖሚያዊ ማገገሚያ ውስጥ ወሳኝ ሚና ይጫወታል. ሁለተኛው የዓለም ጦርነት (1939-1945) እነዚህን ኢኮኖሚያዊ ለውጦች የበለጠ አጠናክሯል. ጦርነቱ ከፍተኛ የሃብት ማሰባሰብን ይጠይቃል፣ ይህም የምርት ቴክኒኮችን ፈጠራዎች እና የጦርነት ጊዜ ኢኮኖሚ መመስረትን አስከትሏል።
ዩናይትድ ስቴትስ የሕብረት ኃይሎችን ለመደገፍ የኢንዱስትሪ ምርቷን በከፍተኛ ደረጃ በማሳደጉ ዓለም አቀፋዊ የኤኮኖሚ ሃያል ሆና ተገኘች። ከጦርነቱ በኋላ የነበረው ጊዜ የአውሮፓን ኢኮኖሚ መልሶ ለመገንባት የገንዘብ ድጋፍ የሚያደርገውን የማርሻል ፕላን አፈፃፀም ተመልክቷል። ይህ ጅምር በጦርነት የተጎዱትን ሀገራት ለማረጋጋት ብቻ ሳይሆን ኢኮኖሚያዊ ትብብርና ውህደትን በማጎልበት ለአውሮፓ ህብረት መሰረት ጥሏል። እ.ኤ.አ. በ 1944 የብሬተን ውድስ ኮንፈረንስ እንደ ዓለም አቀፍ የገንዘብ ፈንድ (አይኤምኤፍ) እና የዓለም ባንክ ያሉ ተቋማትን በመፍጠር አዲስ ዓለም አቀፍ የገንዘብ ስርዓት አቋቋመ። እነዚህ ተቋማት አለማቀፋዊ የኢኮኖሚ መረጋጋትን ለማስፈን እና የእርስ በርስ ጦርነት አመታትን ያስከተለውን አይነት ኢኮኖሚያዊ ቀውሶች ለመከላከል ያለመ ነው። የቋሚ ምንዛሪ ተመን እና የአሜሪካ ዶላር የአለም ቀዳሚ የመጠባበቂያ ገንዘብ መመዝገቡ ለአለም አቀፍ ንግድ እና ኢንቨስትመንት ምቹ ሁኔታን በመፍጠር የአለም ኢኮኖሚን የበለጠ አስተሳስሯል።
የዓለም ጦርነቶች በኢኮኖሚ ፖሊሲዎች ላይ የሚያሳድሩት ተጽዕኖ ዛሬም ይሰማል። በ 20 ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ ከነበረው ኢኮኖሚያዊ ለውጦች የተማሩት ትምህርቶች ወቅታዊ የፊስካል እና የገንዘብ ፖሊሲ አቀራረቦችን ቀርፀዋል። መንግስታት አሁን የኢኮኖሚ መረጋጋትን እና እድገትን ቅድሚያ ይሰጣሉ, ብዙውን ጊዜ ዑደቶችን የሚቃወሙ እርምጃዎችን በመተግበር የኢኮኖሚ ድቀት የሚያስከትለውን ጉዳት ለመቀነስ. ከዚህም በላይ በዓለም ጦርነቶች የተቀረፀው የጂኦፖለቲካዊ ገጽታ በኢኮኖሚያዊ ግንኙነቶች ላይ ተጽእኖ ማሳደሩን ቀጥሏል. በማደግ ላይ ያሉ ኢኮኖሚዎች በተለይም በእስያ ውስጥ በአለም አቀፍ ንግድ ውስጥ ያለውን የኃይል ሚዛን ለውጦታል. እንደ ቻይና እና ህንድ ያሉ ሀገራት በአለም ኢኮኖሚ ውስጥ ጉልህ ሚና በመጫወት ከአለም ጦርነት ድል የተቀዳጁትን የምዕራባውያን ሀገራት የበላይነት እየተገዳደሩ ነው።
በማጠቃለያው የዓለም ጦርነቶች በዓለም ኢኮኖሚ ላይ የሚያሳድሩት ተጽዕኖ ጥልቅ እና ዘርፈ ብዙ ነው። ከግዛቶች መፍረስ እና አዲስ ሀገራት መነሳት እስከ አለም አቀፍ የፋይናንስ ተቋማት መመስረት ድረስ እነዚህ ግጭቶች በኢኮኖሚ መዋቅር እና ፖሊሲ ላይ የማይረሳ አሻራ ጥለዋል። ዓለም ውስብስብ የኢኮኖሚ ፈተናዎችን መጓዟን ስትቀጥል፣ ይህን ታሪካዊ አውድ መረዳት ከጊዜ ወደ ጊዜ እርስ በርስ በተሳሰረ ዓለም አቀፍ ኢኮኖሚ ውስጥ ቀጣይነት ያለው ዕድገትና ትብብር ለመፍጠር አስፈላጊ ነው።
የልጥፍ ሰዓት፡ ኦክተ-08-2024